…το Σοβιετικό παράδειγμα

Έχουν περάσει ήδη τέσσερις εβδομάδες με τα σχολεία κλειστά (σε κανονική ροή η εβδομάδα που διανύουμε θα ήταν διακοπές για μαθητές και εκπαιδευτικούς). Όλες αυτές τις μέρες πολλά έχουν ειπωθεί. Κάνοντας μια μικρή αναδρομή, κοιτάζοντας και τις τρεις πλευρές, γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς, μπορούμε να δούμε τι έχει συντελεστεί όλον αυτόν τον καιρό.

Από την πρώτη στιγμή που ο Υπουργός Υγείας, Κικίλιας, ανακοίνωσε το κλείσιμο των σχολείων η σκέψη που πέρασε από το μυαλό όλων των εργαζόμενων γονιών ήταν «πού θα αφήσω το παιδί;». Η «λύση» που δόθηκε ήταν η άδεια ειδικού σκοπού, όπου από τις 4 ήμερες η μία ήταν από την κανονική άδεια του κάθε εργαζόμενου (αυτό, εκτός των άλλων, σημαίνει ότι κάποιος συμβασιούχος που δικαιούται λίγες μέρες όταν του τελείωναν του τελείωνε και το δικαίωμα στην άδεια ειδικού σκοπού). Βέβαια να μην μιλήσουμε για τις φορές που ο εργοδότης δεν ήθελε καν να ακούσει περί άδειας.

Οι εκπαιδευτικοί (και ταυτόχρονα μαθητές και γονείς) ήρθαν αντιμέτωποι με την απόφαση του Υπουργείου να εφαρμόσει τη μέθοδο της τηλεκπαίδευσης (και γελούσαν και τα μουστάκια τους για την ευκαιρία που τους δόθηκε να στρώσουν το έδαφος για τη χρησιμοποίησή της στο μέλλον). Έχουμε αναφερθεί ξανά στην όλη γελοιότητα του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Όσο για τους εργαζόμενους στην ιδιωτική εκπαίδευση είδαν μέσα σε αυτόν τον πανικό τα εργασιακά τους δικαιώματα να χτυπιούνται ακόμα πιο πολύ.

Οι μαθητές βρέθηκαν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια χωρίς καμία μέριμνα. Η «μέριμνα» είχε να κάνει κατά κύριο λόγο με τα μαθήματα (όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω μέσω της πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης). Από εκεί και πέρα  δόθηκαν κάποιες άλλες κακοφτιαγμένες δύσχρηστες πλατφόρμες. Γιατί άλλωστε να δοθεί ειδική μέριμνα στη ψυχαγωγία του παιδιού; Ή στην εκγύμναση του; Οι μαθητές της Γ λυκείου ήρθαν αντιμέτωποι από την αρχή έως τώρα, εκτός του δυσβάσταχτου άγχους των πανελληνίων, με το άγχος της επόμενης ημέρας. Πότε τελικά θα δώσουν; Ποια θα είναι η ύλη; Και φυσικά δε θα μπορούσαμε να αφήσουμε εκτός την ανύπαρκτη μέριμνα όσον αφορά τα παιδιά ΑΜΕΑ.

Και το κερασάκι στην τούρτα, αρχικά «διαρροές» από το Υπουργείο Παιδείας -οι οποίες ούτε διαψεύδονταν ούτε επιβεβαιώνονταν- ανέφεραν ότι την περίοδο του Πάσχα και όσο τα σχολεία παραμένουν κλειστά θα φέρουν προς ψήφιση το αντιεκπαιδευτικό πολυνομοσχέδιο που βρισκόταν τόσο καιρό στα σκαριά. Τελικά το Υπουργείο σήμερα, Τετάρτη 22/4 με κλειστά σχολεία και εν μέσω πανδημίας παρουσίασε την επίθεση την οποία προετοίμαζε. Το αντιεκπαιδευτικό νομοσχέδιο, για να πάρουμε μια γεύση, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: αύξηση των εξεταζόμενων μαθημάτων στο γυμνάσιο και το λύκειο, επαναφορά της τράπεζας θεμάτων (άτυπες πανελλήνιες δηλαδή από την Α λυκείου), εισαγωγή «κόντρα μαθημάτων» (στη Γ λυκείου η θεωρητική θα εξετάζεται στα μαθηματικά και η θετική στην ιστορία), αξιολόγηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών, ίδρυση ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων αυτόνομα από το κάθε ΑΕΙ (χωρίς υπογραφή Υπουργού και χωρίς εμπλοκή ΔΙΠΑΕ) τα οποία θα απευθύνονται σε κατοίκους Ε.Ε. (πλην Ελλάδας) και τρίτων χωρών με δυνατότητα για τέλη φοίτησης (με λίγα λόγια μετατροπή των πανεπιστημίων σε επιχειρήσεις)  κ.α.

Αυτή πάνω κάτω είναι η κατάσταση στον χώρο της εκπαίδευσης τον τελευταίο μήνα. Με αυτή την κατάσταση έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικοί. Όμως δεν είναι κάτι που μας εκπλήσσει. Δεν περιμένουμε τίποτα καλύτερο από ένα σύστημα που δεν έχει κέντρο τον άνθρωπο αλλά το κέρδος των καπιταλιστών. Το μέλλον των παιδιών μας δεν χωράει μέσα σε αυτόν τον σάπιο κόσμο…

*****

Η Ντιάνα Λεβίν ήταν Αγγλίδα εκπαιδευτικός, η οποία επισκέφθηκε την ΕΣΣΔ το 1933, για να κάνει μια ειδική εκπαιδευτική μελέτη για το σοβιετικό εκπαιδευτικό σύστημα. Στο πλαίσιο της μελέτης αποφάσισε να εργαστεί σε ένα σχολείο. Ο τρόπος που περιγράφει την σοβιετική εκπαίδευση μέσα από τη ματιά ενός ανθρώπου που είχε μεγαλώσει στον δυτικό κόσμο είναι συγκλονιστικός. Όλες τις εμπειρίες της, της εξέδωσε στο σπάνιο πλέον βιβλίο «Τα παιδιά στη Σοβιετική Ένωση».

Από τα παρακάτω αποσπάσματα είναι φανερή η ανωτερότητα του συστήματος Παιδείας στη Σοβιετική Ένωση, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι μιλάμε για τη δεκαετία του ’30.

Παραθέτουμε αποσπάσματα του βιβλίου

Σχολεία με ιατρικό προσωπικό

« (…) αν ένα παιδί είχε καμιά αδυναμία ή χρειαζόταν ειδική μεταχείριση το έστελναν στην παιδική κλινική της συνοικίας μετά το σχολείο να το δουν ειδικοί ιατροί και να κάνουν ειδική θεραπεία. Τα αδύνατα παιδιά στέλνονταν σε παιδικά σανατόρια τις διακοπές για να γιατρευτούν και γύριζαν στο σχολείο με καλύτερη υγεία και ανανεωμένες δυνάμεις. Κι αυτό δεν ήταν όλο, η θεραπεία εξακολουθούσε και τα παιδιά εξετάζονταν τακτικά για να επιβεβαιωθεί η καλυτέρευση της υγείας τους. Κάθε είδος ιατρικής περίθαλψης δίνεται δωρεάν (…).

Σχετικά με τα διαγωνίσματα:

«…Σαν υπεύθυνη τάξης, ενδιαφερόμουν πάντα πάρα πολύ για τον τρόπο που ετοιμαζόταν τα παιδιά για τους ετήσιους διαγωνισμούς τους. Τα συμβούλευα από πολύ πριν να αναπληρώσουν οποιοδήποτε κενό είχαν στη δουλειά τους λόγω απουσίας και να ρωτούν από τους δασκάλους τους τα μαθήματα μετά το σχολείο για όσα σημεία είχαν αμφιβολίες. (…) προσπαθούσα να τα βοηθήσω να βρουν τις αδυναμίες τους κανονίζοντας να τους προετοιμάζουν οι δάσκαλοι όταν είναι αναγκαίο. (…) Το πρόγραμμα κάθε μαθήματος δίνει ένα ορισμένο χρονικό όριο για επανάληψη μέσα στον χρόνο. (…) Γινόταν συγκεντρώσεις γονέων και τους πληροφορούσαμε τι έπρεπε να κάνουν σχετικά με τους διαγωνισμούς. Τους συμβουλεύαμε να μη γκρινιάζουν, να μη φοβίζουν και να μην απειλούν τα παιδιά με τους διαγωνισμούς ούτε και να τα αφήνουν να σπάζουν στο διάβασμα και να παίρνουν αρκετό καθαρό αέρα. Επίσης τους τονίζαμε ότι έπρεπε να παρακολουθούν την εργασία των παιδιών στο σπίτι και να προσέχουν να γίνεται στα σοβαρά. Οι σοβιετικοί εκπαιδευτικοί ρίχνουν μεγάλο βάρος στην εργασία του σπιτιού σαν μέσο για να εξελιχθεί και να ενθαρρυνθεί η ανεξάρτητη εργασία και έρευνα. (…)»

Η σχέση εκπαιδευτικού και γονιού:

«(…) Στη Σοβιετική Ένωση θεωρείται μέρος από τα καθήκοντα των γονέων να είναι σε στενή επαφή με το σχολείο. (…) Οι δάσκαλοι στη Σοβιετική Ένωση είναι αρκετά συνηθισμένοι να βλέπουν μια μητέρα ή πιο σπάνια έναν πατέρα να κάθονται στο πίσω μέρος της τάξης μέσα στο μάθημα και να θέλουν αργότερα να συζητήσουν το μάθημα. Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν τη δυσκολία ενός παιδιού στη δουλειά του σπιτιού ή να κάνουν υποδείξεις για την παρουσίαση του υλικού που μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο στον δάσκαλο. Ένας δάσκαλος υπεύθυνος τάξης πρέπει να έχει πλήρη εικόνα του οικιακού περιβάλλοντος κάθε παιδιού της τάξης του. Για να κάνει αυτό πρέπει να επισκέπτεται τα σπίτια αρκετά συχνά (…)».

Ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τους σημερινούς γονείς οι εξωσχολικές δραστηριότητες, στη Σοβιετική Ένωση του 1930:

« (…) κάθε σχολείο έχει μια μεγάλη ποικιλία από κύκλους και ομίλους που εξακολουθούν μετά το μάθημα και στους οποίους μπορεί να πάει κάθε παιδί. Για αυτούς που ενδιαφέρονται για το δράμα και τη φιλολογία υπάρχουν οι δραματικοί ή φιλολογικοί κύκλοι. Για όσους προτιμούν τις φυσικές επιστήμες υπάρχουν οι κύκλοι φυσικής και χημείας. Οι νεαροί καλλιτέχνες μπορούν να μπουν στους καλλιτεχνικούς ομίλους και οι μουσικοί να βρουν διέξοδο στην ορχήστρα και στο κόρο. Ακόμα υπάρχουν κάθε είδους όμιλοι τεχνιτών και κατασκευαστών για να εμπνέουν τους νεαρούς τεχνίτες και κατασκευαστές και σε περίπτωση ενός ειδικού ενδιαφέροντος οργανώνονται ειδικοί κύκλοι (…)».

Οι θερινές κατασκηνώσεις.

Κάθε σχολείο είχε τη δική του και «προτιμούνται τα παιδιά, που δεν έχουν άλλο μέσο να φύγουν από την πόλη το καλοκαίρι, ή αυτά που έχουν ειδική ανάγκη από καλή ανάπαυση και φροντίδα. Όλες οι κατασκηνώσεις χρηματοδοτούνται από το εκπαιδευτικό συμβούλιο. Οι γονείς συνεισφέρουν πολύ μικρά ποσά, που ποικίλλουν ανάλογα με τους μισθούς τους. (…) τα παιδιά ζουν σε ξύλινα σπίτια όπως τα ελβετικά chalets ή σε κάποιο παλιό εξοχικό σπίτι που διατηρείται για αυτό το σκοπό (…)».

Σχέσεις μεταξύ της σχολικής κοινότητας

Τέλος, σε όλο το βιβλίο περιγράφονται πολύ έντονα οι σχέσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών. Συνεδριάσεις όπου όλοι μαζί έθεταν τους στόχους των εξαμήνων, κριτίκαραν ο ένας την δουλειά του άλλου, τόσο στο επίπεδο του μαθήματος, όσο και στις σχέσεις με τους μαθητές και πώς μάθαιναν ο ένας από τον άλλον. Επίσης, περιγράφει το πώς οι σχολικές μονάδες ανέλυαν ανοιχτά τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος. Ακόμα και οι μαθητές συμμετείχαν σε αυτή την κριτική λέγοντας την δική τους άποψη.